วิทยาการเฮียโรกลิฟ

ภาษาเขียนของชาวอียิปต์โบราณนั้นเรียกว่าอักษร เฮียโรกลิฟ อันเป็นคำภาษากรีกที่แปลว่า "สัญลักษณ์อันศักดิ์สิทธิ์" โดยชาวไอยคุปต์ถือว่าการเขียนเปรียบเสมือนพิธีกรรมอย่างหนึ่ง ซึ่งมีเทพเจ้า ทอธ ผู้มีศีรษะเป็นนกช้อนหอย และบางครั้งก็ปรากฎเป็นลิงบาบูนเป็นตัวแทน ทอธคือเทพเจ้าแห่งการเขียนและสรรพความรู้ ทั้งยังเป็นเทพแห่งดวงจันทร์ซึ่งคอยตรวจนับการเคลื่อนที่ของเวลา หน้าที่สารพันเช่นนี้ทำให้ทอธได้รับการบูชาเป็นฐานะเทพเจ้าหลักของชาวอียิปต์โบราณมาตลอดช่วงพงศาวดารสามพันปี

อันความรู้เรื่องกำเนิดการเขียนในอียิปต์โบราณของเรานั้นวางอยู่บนหลักฐานที่หาได้ยากยิ่ง เป็นไปได้ว่าการประดิษฐ์การเขียนอาจมีขึ้นก่อนที่อียิปต์จะรวมเป็นอาณาจักรเดียวเสียด้วยซ้ำ โดยในเบื้องแรกพวกเขาคงใช้กิ่งไม้มาบากทำรอยขีดง่ายๆ สำหรับจดบันทึกสินค้าและรายชื่อเจ้าหน้าที่แต่ละคน ก่อนจะค้นพบว่าการเขียนคือเครื่องมือแห่งการใช้อำนาจ และเป็นความรู้สำคัญยิ่งยวดในการปกครองและการสร้างรัฐอียิปต์ จานสีของนาร์เมอร์เป็นหลักฐานชิ้นสำคัญที่ยืนยันว่ามีการใช้อักษรเฮียโรกลิฟในการระบุพระนามของกษัตริย์มาตั้งแต่สมัยแรกๆ ซึ่งอาจนับได้ว่าเป็นวิธีการยืนยันพระราชอำนาจและความศักดิ์สิทธิ์ของพระองค์ การเขียนยังเป็นกุญแจสำคัญที่ช่วยสร้างศาสนาประจำรัฐ รวมถึง "จารึกพีระมิด" ซึ่งก็คือคาถาอาคมที่ชาวไอยคุปต์หวังจะเขียนไว้บนกำแพงสุสานเพื่อช่วยนำทางตนสู่ยมโลก

ถึงจะเป็นหนึ่งในอารยธรรมที่เก่าแก่ที่สุดในโลก ทว่าชาวอียิปต์ก็ยังทิ้งข้อเขียนจำนวนมหาศาลเอาไว้ มีทั้งเรื่องประวัติศาสตร์ศาสนา เอกสารทางการค้า และเรื่องเล่า แต่พอยุคการปกครองของฟาโรห์ปิดฉากลงเมื่อราว 2000 ปีที่แล้ว ก็ไม่มีผู้สืบสานการใช้อักษรฮีโรกลิฟอีก ผู้มาเยือนอียิปต์ต่างตะลึงกับร่องรอยของอารยธรรมที่สาบสูญแต่กลับสืบค้นเรื่องราวของผู้ที่สร้างมันขึ้นมาได้น้อยมากเพราะว่าไม่สามารถอ่านอักขระโบราณนี้ ผู้ใคร่จะรู้เรื่องราวของชาวไอยคุปต์อย่างทะลุปรุโปร่งต้องรอจนกระทั่งปี 1822 เมื่อนักภาษาศาสตร์ชาวฝรั่งเศสชื่อ ฌอง ฟรองชัว ชอวโปลิยง ไขความลับของเฮียโรกลิฟได้สำเร็จ การค้นพบของชอมโปลิยงกลายเป็นกุญแจสำคัญที่ช้วยให้ปราชญ์สมัยหลังเข้าถึงเรื่องราวของชาวอียิปต์โบราณ และเปิดโอกาสให้เรื่องราวตลอดช่วง 3000 ปีที่อียิปต์เฟื่องฟูปรากฎออกมาสู่ความรับรู้ของชนรุ่นหลังอีกครั้ง